საქართველოს კონსტიტუციის მიხედვით, ყველა პირის საპროცესო უფლებები დაცულია. ინდივიდს შეუძლია დაიცვას მისი სადავოდ ქცეული და დარღვეული უფლებები სასამართლოში. თუმცა, სასამართლოსთვის მიმართვის დროს განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს საპროცესო ვადებს, რათა პირს არ დაეკარგოს მისი უფლებების რეალიზების შესაძლებლობა.
სამოქალაქო სამართალში არსებული ვადები
ხანდაზმულობის ვადები
სამოქალაქო კოდექსით დადგენილია ხანდაზმულობის ვადები, რომლებიც განსაზღვრავს იმ პერიოდს, რომლის განმავლობაში პირს შეუძლია დაიცვას მისი დარღვეული უფლებები. თუ ეს ვადა გავა, მოთხოვნა მატერიალურად ხანდაზმულად ჩაითვლება.
ზოგადი ხანდაზმულობის ვადები:
- 3 წელი – სახელშეკრულებო ურთიერთობებიდან გამომდინარე მოთხოვნებისთვის.
- 6 წელი – უძრავი ნივთების საქმეებზე.
- 10 წელი – საერთო ხანდაზმულობის ვადა.
ხანდაზმულობის ვადა იწყება იმ მომენტიდან, როცა პირს უნდა შეეტყო უფლების დარღვევის შესახებ.
სამოქალაქო საქმის განხილვის ვადები
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მიხედვით:
- სარჩელის მიღება წარმოებაში – სასამართლომ სარჩელზე გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს 5 დღეში.
- საქმის განხილვის ვადა – სასამართლოს საქმის განხილვა უნდა დაასრულოს არაუგვიანეს 2 თვისა სარჩელის მიღებიდან.
- რთულ საქმეებზე ვადა შეიძლება გაგრძელდეს, მაგრამ არ უნდა აღემატებოდეს 5 თვეს, გარდა კონკრეტული კატეგორიების (მაგ., ალიმენტის ან შრომითი ურთიერთობების საქმეები), რომლებიც უნდა განიხილებოდეს 1 თვის განმავლობაში.
შესაგებლის წარდგენის ვადა
მოპასუხეს სარჩელზე პასუხის (“შესაგებლის”) წარდგენა შეუძლია:
- 14 დღეში – სტანდარტულ საქმეებზე.
- 21 დღეში – რთულ საქმეებზე.
ვადის გაგრძელება შესაძლებელია, თუ არსებობს საპატიო მიზეზი.
ხანდაზმულობის ვადები ადმინისტრაციულ სამართალში
ადმინისტრაციული საქმის გასაჩივრების ვადები
- ინდივიდუალური-სამართლებრივი აქტის გასაჩივრება – უნდა განხორციელდეს ზემდგომ ორგანოში, შემდეგ კი სასამართლოში გასაჩივრების ვადა შეადგენს 1 თვეს.
- ადმინისტრაციული აქტის გასაჩივრება – ვადა არის 3 თვე.
თუ პირი არ მიიღებს ადმინისტრაციული ორგანოსგან მითითებას სასამართლოში გასაჩივრების შესაძლებლობაზე, გასაჩივრების ვადა იქნება 1 წელი.
ადმინისტრაციული საპროცესო ვადები
ადმინისტრაციული საქმეების განხილვისას მოქმედებს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილი ვადები.
საპროცესო ვადების დაცვა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რათა პირმა სრულად გამოიყენოს თავისი უფლებები. სამოქალაქო და ადმინისტრაციული სამართლის ვადების ცოდნა ხელს შეუწყობს როგორც პროცესის სწორად წარმართვას, ასევე სამართლებრივი შედეგების თავიდან აცილებას.
