შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებაში (შპს) პარტნიორთა შორის წარმოშობილი კონფლიქტი (ე.წ. Deadlock) საფრთხეს უქმნის საზოგადოების ფუნქციონირებას. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის (შემდგომში „კანონი“) გვთავაზობს იურიდიულ ინსტრუმენტებს, რომელთა მეშვეობითაც პარტნიორებს შეუძლიათ დაიცვან საკუთარი ინტერესები და მოაგვარონ დავა.
1. პრევენცია და სახელშეკრულებო უზრუნველყოფა
კონფლიქტის მართვის ყველაზე ეფექტიანი საშუალება მისი პრევენციაა. კანონი ანიჭებს პარტნიორებს ფართო ავტონომიას, რათა დეტალურად გაწერონ შიდა ურთიერთობები წესდებაში ან პარტნიორთა შეთანხმებაში.
- ჩიხური სიტუაციების (Deadlock) მოგვარება: წესდებით შესაძლებელია განისაზღვროს მექანიზმები კრიზისული სიტუაციების მოსაგვარებლად, როგორიცაა სავალდებულო მედიაცია, დავის საარბიტრაჟო განხილვა ან წილის გამოსყიდვის კონკრეტული Buy-Sell მუხლები.
- უმცირესობის უფლებების გაძლიერება: კანონის მინიმალური მოთხოვნების გარდა, შესაძლებელია წესდებით დამატებითი სპეციალური უფლებების (Veto Rights) მინიჭება გარკვეული გადაწყვეტილებების მისაღებად, რაც უმცირესობის ინტერესებს იცავს.
2. კანონით გარანტირებული უმცირესობის უფლებები
კანონი უზრუნველყოფს უმცირესობის ინტერესების დაცვას და აძლევს მათ ინსტრუმენტებს საზოგადოების კონტროლისთვის:
- ინფორმაციის მიღების უფლება (მუხლი 146): ყველა პარტნიორი უფლებამოსილია მოითხოვოს საზოგადოების საქმიანობის შესახებ ამომწურავი ინფორმაცია და გაეცნოს დოკუმენტაციას. ეს უფლება აბსოლუტურია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს გონივრული ეჭვი, რომ ინფორმაციის გამჟღავნება ზიანს მიაყენებს საზოგადოებას.
- პარტნიორი ან პარტნიორთ ჯგუფი, უფლებამოსილია მოითხოვოს პარტნიორთა კრების მოწვევა, სპეციალური აუდიტის ჩატარება, ან ყველაზე მნიშვნელოვანი – წარმომადგენლობითი სარჩელის (Derivative Action) აღძვრა კომპანიის სახელით ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით, თუ ზიანი მიყენებულია დირექტორის ან სხვა პარტნიორის მიერ.
3. კონფლიქტის ესკალაცია: გამოსვლა და გარიცხვა
კანონი ითვალისწინებს შპს-დან გასვლისა და არაკეთილსინდისიერი პარტნიორის მოცილების გზებს:
- შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებიდან გასვლა (Exit Right) (მუხლი 144): პარტნიორს შეუძლია საზოგადოებიდან გასვლა, თუ დადგა 144-ე მუხლისთ გათვალისწინებული რომელიმე გარემოება.
- გარიცხვა (Expulsion) მნიშვნელოვანი საფუძვლით (მუხლი 143): მნიშვნელოვანი საფუძვლის არსებობისას სასამართლოს შეუძლია პარტნიორთა გადაწყვეტილების შესაბამისად წარდგენილი შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების სარჩელის საფუძველზე მიიღოს გადაწყვეტილება პარტნიორის შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებიდან გარიცხვის შესახებ.
დასკვნა
„მეწარმეთა შესახებ“ კანონის წლის მოქმედი რედაქცია ქმნის ძლიერ და თანამედროვე ჩარჩოს შპს-ის პარტნიორთა ინტერესების დასაცავად. კონფლიქტის ეფექტური მართვა მოითხოვს, როგორც შიდა სახელშეკრულებო მექანიზმების წინასწარ გაწერას, ისე კანონით მინიჭებული უფლებების სწორად გამოყენებას, რათა დაცული იყოს როგორც უმრავლესობის, ისე უმცირესობის ინტერესები.
თემის ირგვლივ კვალიფიციური იურიდიული მომსახურების მისაღებად შეგიძლიათ დაგვიკავშირდეთ პირად შეტყობინებებში.
