თავდების სოლიდარული პასუხისმგებლობა გულისხმობს მდგომარეობას, როდესაც რამდენიმე პირი ერთდროულად პასუხს აგებს ერთსა და იმავე ვალდებულებაზე ისე, რომ კრედიტორს აქვს უფლება მოთხოვნა წაუყენოს ნებისმიერ მათგანს ცალკე, ან ყველა ერთად. ეს მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმ შემთხვევისგან, როცა თავდები მხოლოდ თანაბარმნიშვნელოვან ვალდებულებას კისრულობენ — სოლიდარული პასუხისმგებლობისას კრედიტორს შეუძლია პირდაპირ მიმართოს თავდებს იძულებითი აღსრულების გარეშე, განსაკუთრებით, თუ ძირითადი მოვალი გადაიცილა გადახდის ვადას ან მისი გადახდისუუნარობა აშკარაა.
სოლიდარული თავდების კანონიკური საფუძვლები
თუ ერთ და იმავე ვალდებულებაზე თავდები რამდენიმე პირია, ისინი პასუხისმგებლობას აგებენ როგორც სოლიდარული მოვალეები. მნიშვნელოვანია, რომ ასეთი პასუხისმგებლობა შეიძლება იარსებებდეს მაშინაც კი, თუ თავდები არ დადებდნენ შეთანხმებას ერთობლივი პასუხისმგებლობის შესახებ.
დამატებით, თავდებს ასევე ევალებათ პასუხისმგებლობა იმ ვალდებულებებზე, რომლებიც წინამორბედ თავდებებმა აიღეს — მათთან ერთად დაახლოებული ვალდებულებების შესრულებაზე თავდები პასუხს აგებს ისე, როგორც ძირითადი მოვალესთან ერთად.
თავდების პასუხისმგებლობის ზღვარი და პირობები
თავდები ჩვეულებრივვე პასუხს აგებს მხოლოდ იმ ოდენობით, რომელიც თავდებობის დოკუმენტშია განსაზღვრული. თუ სხვა შეთანხმება არ არსებობს, თავდების ვალდებულება მოიცავს:
- ძირითადი ვალის შესაბამის თანხას, მათ შორის, ბრალის ან ვადის გადაცილების შემთხვევაში გარდამავალ ვალდებულებებს;
- ხელშეკრულებით განსაზღვრულ ზიანის ან პირგასამტეხლოს ოდენობას, მხოლოდ თუ ამის შესახებ სპეციალურად არის შეთანხმება;
- სასამართლო ხარჯებს, თუკი თავდებს ჰქონდა შესაძლებლობა დაეცვა კრედიტორის ინტერესები;
- პროცენტებს, თუ ეს ხელშეკრულებით არის გათვალისწინებული.
თავდების უფლება შესაგებელზე და მისი შეზღუდვები
თავდებს აქვს უფლება გამოიყენოს ნებისმიერი შესაგებელი, რომელიც ძირითადი მოვალეს ეკუთვნის. თუმცა, თუ ძირითადი მოვალე გარდაიცვალა, თავდებს არ შეუძლია ამის შესახებ განაცხადოს შეზღუდვა მემკვიდრის პასუხისმგებლობაზე.
ასევე, თავდები არ კარგავს შესაგებლის უფლებას იმ შემთხვევაში, თუ ძირითადმა მოვალემ უარი განაცხადა მის გამოყენებაზე.
როდის შეუძლია თავდებას უარი უთხრას კრედიტორს?
სოლიდარული თავდების მქონე პირებს შეუძლიათ უარი თქვან კრედიტორის მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე მანამ, სანამ კრედიტორი არ გამოიჩენს მცდელობას იძულებითი აღსრულების დაწყებაზე ძირითად მოვალესთან მიმართებით.
თუ ასეთი შეთანხმება არ არსებობს, თავდებს უფლება აქვს პირდაპირ ითხოვოს ვალის გადახდა მათგან, რაც შეიძლება შემზღუდველი იყოს თავდების ინტერესებისთვის.
ძირითადი მოვალის გადახდის ვადის გადაცილების გავლენა თავდების პასუხისმგებლობაზე
თუ ძირითადი მოვალი ვერ ასრულებს თავის ვალდებულებას დროულად, კრედიტორი ვალდებულია გააფრთხილოს თავდები. წინააღმდეგ შემთხვევაში, თუ კრედიტორი ვერ შეასრულებს ამ ვალდებულებას, იგი კარგავს უფლებას მოთხოვნისას იმ ოდენობით, რაც ზიანს მიაყენებს თავდებს.
თავდებობა და საკრედიტო რეგისტრაცია
თავდება ნიშნავს პასუხისმგებლობას სესხის გადახდაზე, თუ მსესხებელი ვერ ახერხებს ვალის დაფარვას. ამასთან, თავდების ფაქტი რეგისტრირდება საკრედიტო ბიუროში და გამოიყენება პირის საკრედიტო ისტორიაში.
ეს უნდა გაითვალისწინოთ სესხის აღების ან თავდებად გახდომის დროს, რადგან თავდების შესახებ ინფორმაცია ასახავს პირის ფინანსურ პასუხისმგებლობას და შესაძლოა ზღუდავდეს მის მომავალ საკრედიტო შესაძლებლობებს.
რას უნდა მიაქციოთ ყურადღება თავდებად გახდომამდე?
- კარგად შეაფასეთ მსესხებლის ფინანსური მდგომარეობა და სანდოობა;
- გაითვალისწინეთ, რომ თავდება შეიძლება აიძულოთ დაფაროთ სესხი, თუ მსესხელი ვერ გადაიხდის;
- კარგად შეაფასეთ თქვენი საკუთარი ფინანსური რესურსები, რათა შეძლოთ ვალდებულების შესრულება საჭიროების შემთხვევაში;
- დარწმუნდით, რომ კრედიტორმა გამოყენოს აღსრულების ყველა შესაძლო მექანიზმი მიმართული პირველ რიგში მსესხელის წინააღმდეგ.
გენერალური ხელშეკრულება და მისი საფრთხეები თავდებისთვის
ზოგჯერ თავდება იკვეთება არა კონკრეტულ სესხზე, არამედ ფართო, ე.წ. გენერალურ (ჩარჩო) ხელშეკრულებაზე. ასეთ შემთხვევაში თავდები ეთანხმებია ვალდებულებას კონკრეტული ლიმიტის ფარგლებში, თუმცა მსესხელი მომავალში დამატებით ვალდებულებებსაც იღებს, რომელთა შესახებაც თავდების წინასწარი თანხმობა არ არის საჭირო.
ეს ზრდის თავდების რისკებს, რადგან ვალდებულების მოცულობა შეიძლება შეუზღუდავად გაიზარდოს კრედიტორის გადაწყვეტილებით.
თავდებად გახდომა ნიშნავს სხვის ვალზე სრული პასუხისმგებლობის აღებას. სოლიდარული თავდებულობის შემთხვევაში, კრედიტორს შეუძლია თანხა თქვენგანაც პირდაპირ მოითხოვოს, მიუხედავად იმისა, სცადა თუ არა ვალის ამოღება მსესხებლისგან.
სანამ გადაწყვეტილებას მიიღებთ:
შეაფასეთ მსესხებლის სანდოობა
გადაამოწმეთ ხელშეკრულების პირობები
გაითვალისწინეთ თქვენი ფინანსური შესაძლებლობები
დაიცავით თქვენი უფლებები და ინტერესები – მიმართეთ ჩვენ იურისტებს პროფესიონალური კონსულტაციისთვის დღესვე.
